Домашнюю библиотеку бывшего партизана-минера, комиссара отряда «Комсомолец» Павла Железняковича (1906-1971 гг.), после войны первого секретаря Кореличского райкома партии, сохранили его сыновья – Владимир и Виктор Железняковичи. История этой библиотеки интересна тем, что в книгах много автографов белорусских писателей.
Последнее лето
Книги дарили Максим Танк, Иван Шамякин, Алесь Адамович, Иван Мележ, Янка Брыль, Владимир Колесник, Евгений Кремко, Алесь Бажко, Вячеслав Хилимонов и другие писатели-фронтовики. Собирались бывшие партизаны в Кореличах в доме Павла Железняковича.
Владимир Короткевич не раз наведывался в партизанский край, бывал на берегах озера Свитязь, в Новогрудке, Кореличах, Налибокской пуще. В последний свой приезд в июне 1971 года застал уже очень больного Павла Арсеньевича, подарил ему свою романтическую повесть-поэму «Чазенія». Книга – о противоречиях в любви, силе мужчины и слабости женщины, испытаниях чувств и преодолении жизненных ошибок. В повести не случайно выбран образ реликтовой ивы чозении как жизненной силы, что преодолевает все преграды и первой укореняется на каменистых берегах.
То лето 1971 года было последним для Павла Арсеньевича. Владимир Короткевич оставил свои теплые воспоминания о нем в книге «Зямля пад белымі крыламі»:
«Вось яшчэ некалькі слоў пра чалавека, з якім быў я асабіста знаёмы. Вясною 1971 года мы спецыяльна прыехалі ў Карэлічы, каб пагаварыць з былым сакратаром Карэліцкага райкома партыі Паўлам Арсеньевічам Жалезняковічам. Сядзім у цяністым садку. Спеюць парэчкі, адцвітаюць белыя півоні. Кошка гуляе ў траве з двума кацянятамі. Гаспадар мажны, сівы і бледны. Мыліцы, якімі ён цяпер карыстаецца, адстаўлены да сценкі доміка. Вакол мірны спакой, і гаспадар гаворыць спакойна. А між тым гэта адзін з самых неспакойных і цікавых людзей у рэспубліцы… 1941 г. Фронт. Па загаду ЦК КПБ Жалезняковіч праходзіць «Віцебскім калідорам» у тыл ворага, у Налібоцкую пушчу. Атрад «Камсамольскі». Працуе падрыўніком, а пасля (халодная зіма, сырасць, снег зноў абвастрылі турэмны раматус) – інструктарам падрыўной справы… Жартуем, смяёмся, і так непрыкметна праходзіць дзве гадзіны. А пасля адыходзім, бачым купы яблынь, снежныя шары апошніх півоняў і гаспадара, што махае нам рукой. Трывалага чалавека. Проста добрага і сардэчнага чалавека.
Нядаўна ён памёр. І мне шкада, што ён не пачуе гэтых слоў павагі яшчэ аднаго чалавека да яго».
О встречах с Павлом Железняковичем сохранились воспоминания Максима Танка – товарища по подпольной борьбе в Западной Беларуси, писателей-земляков Владимира Колесника, Янки Брыля, Евгения Кремко. В 60-х годах общие писательские интересы, военные темы волновали многих белорусских авторов.
Писатели Алесь Адамович, Янка Брыль и Владимир Колесник уже работали над будущим документальным сборником «Я из огненной деревни». Эта книга заложит в будущем основу нового жанра белорусской художественно-документальной литературы о войне.
Талантливый Владимир Короткевич уже был из младшего поколения. Он не воевал, но его тянуло к старшим товарищам по перу, и те охотно делились с ним своим боевым опытом, историями, планами. «Партизанка» в Налибокской пуще закалила их характеры, оставила не только ранения, но и тяжелые воспоминания о потерях, предательстве, которые не хотелось вспоминать.
Пути в полях
Владимир Короткевич записал в очерке «Шляхі ў палях»:
«Уладзімір Калеснік для мяне – адзін з лепшых людзей, з якім даводзілася сустракацца на гэтых мяккіх палявых дарогах, што ныраюць між узгоркаў, парослых канюшынай і жытам. Пазнаёміліся мы з ім у канцы 50-х гадоў. Пачалося, па-мойму, з размовы аб маёй «Партызанскай баладзе», якая яму спадабалася. Але мне хацелася б пачаць не з першай сустрэчы і не з вершаў пра «партызанку», а з некаторых жывых людзей.
У 1966 годзе Я. Брыль, Р. Барадулін і я калясілі па Налібоцкім пушчанскім наваколлі. Начавалі ў калгасе «Зара» ў харошага чалавека Пятра Майсеевіча Шчарбакова, а пасля ўзялі з сабой Паўла Арсенавіча Жалезняковіча і паехалі па ўсёй гэтай зямлі, дзе асколкаў і гільзаў ледзь не болей, чым камянёў.
І вось урэшце вывела нас шэрая змяя дарогі да сіняга Нёмана і да зялёнай вёскі над ім, дужа зялёнай, імя якой Сіняўская Слабада. Дагэтуль мы жартавалі і кепікі строілі.
А раптам змоўклі. Таму што ўбачылі Сіняўскія партызанскія могілкі. Гэта трэба бачыць самому і маўчаць. А крыху вышэй іх, па схіле – вясковая школка, перавезеная сюды з пушчы, дзе яна служыла рэдакцыяй і друкарняй пяцём партызанскім брыгадам... А яшчэ вышэй – могілкі вясковыя, усе ў шумлівых шатах векавых хвояў».
Белорусские писатели-фронтовики оставили нам литературное наследие, оно ждет своих читателей в библиотечных фондах. Надо только проявить интерес к исторической памяти народа, который потерял в той Великой войне каждого третьего белоруса. Книги белорусских классиков раскроют современным читателям неизвестные страницы прошлого.